Яке аз падидаҳои муҳими таърихи тоҷиконро эҳёи давлатдории миллӣ ташкил медиҳад, ки баъди аз байн рафтани давлати Сомониён, аз сари нав соли 1991 аз мавҷудияти худ хабар дод. Даргириҳои марказгурез ва зиддиятҳои дохилӣ дар давлати Шуравӣ ба пош хӯрдани ин давлат ва таъсисёбии ҷумҳуриҳои соҳибистиқлол оварда расонид. Дар ҳамин аснод 9 сентябри соли 1991 дар таърихи Тоҷикистон воқеаи фаромӯшнашаванда ба амал омад, зеро дар ин рӯз Иҷлосияи ғайринавбатии Шӯрои Олии Ҷумҳурии Шӯравии Тоҷикистон даъвати XII-ум, Эъломияи истиқлолияти давлатии Тоҷикистонро қабул кард ва ин рӯз ҳамчун зодрӯзи Тоҷикистони соҳибистиқлол дар таърихи халқи тоҷик бо ҳарфҳои заррин сабт гардид. Эълон шудани Истиқлолияти Ҷумҳурии Тоҷикистон барои миллати тоҷик аз ҷиҳати сиёсӣ аҳамияти калон дошт, зеро пас аз ҳазор сол, тоҷикон боз соҳиби давлат гардиданд. Дар баробари ҳамин забони миллӣ мавқеи забони давлатӣ гирифт ва Тоҷикистон ҳамчун маркази фарҳангӣ – сиёсии тоҷикони ҷаҳон пазируфта шуд. Аҳамияти таърихии ин рӯйдод ва донистани ҳақиқати таърихӣ моро водор мекунад, ки дар атрофи моҳияти худи калимаи истиқлолият барои халқу давлат андешаронӣ намоем.

Пояи аввалини давлатдории навини тоҷикон соли 1929 гузошта шуд, зеро аз ҳамин давра сар карда Тоҷикистон ҳамчун ҷумҳурӣ мавҷудияти худро оғоз бахшида, фазои мувофиқ барои рушди забон, урфу одат ва анъанаҳои миллӣ таъмин гардид. Давлати навбунёд, соҳибистиқлол, демократӣ ва дунявии Тоҷикистон соли 1991 таъсис ёфт. Гарчанде, ки таъсисёбии он сабаби барҳам хӯрдани давлати Шуравӣ шуда бошад, аммо дар асл муборизаи қаҳрамононаи миллати тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур ва Нусратулло Махсум имконияти таъсисёбии давлати Тоҷикистонро таъмин намуданд. Дарки моҳияти истиқлолияти давлатиро бояд аз нуқтаи назари ҳодисаҳои солҳои 1924-1929 таҳлил намуд, зеро дар натиҷаи дастовардҳои сиёсии ин давра, шароити нав барои давлатдории халқи тоҷик ба вуҷуд омад. Ҳамвора таҳлили давраи истиқлолият қаҳрамонии бемисли шахсиятҳои имрӯзаро дар худ инъикос мекунад, ки дар қатори онҳо роҳбари давлати Тоҷикистон – Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон истода, дар таъмин ва пешрафти истиқлолияти давлатӣ нақши калидӣ дорад, зеро маҳз роҳбарии олии давлат дар иттиҳод бо мардум дар таҳкими истиқлолияти давлатии замони муосир мавқеи меҳварӣ дорад.

Қаҳрамониҳои бемисли Певшои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон саҳифаҳои тозаэҷоди таърихи навини давраи соҳибистиқлолии Тоҷикистон гардида, маҳсули онро дастовардҳои бузурги миллати тоҷик дар ин давра ташкил медиҳад. Имрӯз мо ба Истиқлолияти давлатӣ ҳамчун ҷаҳонбинӣ бо шарҳи назариявӣ ва консептуалии омӯзиши таърихи Тоҷикистон алоқамандбуда, назар мекунем ва шоҳиди он гардидем, ки чи гуна Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон фаъолияти худро ба як ҳадаф -эҳё намудани давлати обод, озод ва шукуфони Тоҷикистон бахшида, зина ба зина истиқлолияти мамлакатро мукаммал ва пурра гардонид. Феномени Пешвои миллат чизе аст, ки дар фалсафа “қудрати ҳақиқат” номида мешавад. Мардуми Тоҷикистон дарк намуданд, ки сиёсати давлат пеш аз ҳама ин сиёсати халқ ва ба манфиати халқ мебошад, зеро чуноне, ки таҷриба нишон медиҳад, амалӣ гардидани ҳар як нақшаи Пешвои миллат ба беҳбудии ҳаёти мардум равона шудаст. Дар давраи аввали Истиқлолият нигоҳи аксари омма ба ояндаи давлатдорӣ характери скептикӣ (шубҳаовар) дошт, имрӯз бошад мардумро рӯҳияи созандагӣ ва итминони комил ба ояндаи беҳтар фаро гирифтааст. Дар 20 соли аввали мавҷудияти соҳибистиқлолии Тоҷикистон, давлати мо истиқлолияти энергетикӣ, озуқаворӣ ва истиқлолияти сиёсии худро қавӣ гардонид.

Дар воқеъ, стратегияи устувор гардонидани истиқлолияти давлатӣ интихоби ҳамаи шаҳрвандони Тоҷикистон аст, чунки истиқлолият фазо, шароит ва муҳити миллиро барои фаъолияти озод таъмин менамуд. Бояд қайд кард, ки дар шароити ҷаҳони зуд тараққикарда, ки мо худ дар он қарор дорем, вақт омили муҳими пешрафт мебошад. Ҳозир Тоҷикистон ба марҳилаи нави рушд саноатикунонӣ қадам мегузорад ва ин самти нави истиқлолияти давлатӣ мебошад. Аз ин лиҳоз мо бояд дар иҷрои ин ҳадафи стратегӣ вақт ва қувваи худро тавре истифода намоем, то ки истиқлолияти иқтисодии давлатро қавӣ гардонем ва барои наслҳои имрӯзу оянда ҷомеа зиндагии беҳтар, шароиту имкониятҳои мавҷударо муҳайё намоем.

САИДАСАНОВ Юсуф

н.и.т, дотсенти кафедраи таърихи халқи тоҷик